1 00:00:00,000 --> 00:00:05,000 Jedną z wielkich zagadek astronomii jest to jak galaktyki rosną i rozwijają się z upływem czasu. 2 00:00:05,000 --> 00:00:09,000 Zderzenia galaktyk są uważane za kluczowe wydarzenia wpływające na ich rozwój. 3 00:00:09,000 --> 00:00:19,000 Zadziwiający zbiór 59 nowych zdjęć zderzających się galaktyk opublikowano z okazji 18-lecia Kosmicznego Teleskopu Hubble'a NASA/ESA. 4 00:00:19,000 --> 00:00:24,000 Pozwalają nam one przyjrzeć się temu jak galaktyki łączą się by tworzyć większe galaktyki. 5 00:00:41,000 --> 00:00:43,000 To jest Hubblecast! 6 00:00:43,000 --> 00:00:47,000 Wiadomości i obrazy z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a NASA/ESA. 7 00:00:47,000 --> 00:00:52,000 Podróże w czasie i przestrzeni z naszym prowadzącym, doktorem J, a.k.a. Dr Joe Liske. 8 00:00:53,000 --> 00:00:57,000 Witajcie w specjalnym wydaniu Hubblecast! 9 00:00:57,000 --> 00:01:00,000 Dziś mamy dla was coś wyjątkowego, ale zanim zaczniemy, 10 00:01:00,000 --> 00:01:04,000 cały zespół Hubblecast chciałby podziękować wam wszystkim 11 00:01:04,000 --> 00:01:09,000 za oglądanie i wkład w ogromny sukces Hubblecast w ostatnich latach. 12 00:01:09,000 --> 00:01:12,000 Otrzymaliśmy wiele maili z pytaniami i komentarzami 13 00:01:12,000 --> 00:01:17,000 i miło zobaczyć, że tak wiele osób podziela nasze zainteresowanie astronomią. 14 00:01:18,000 --> 00:01:28,000 24 kwietnia 2008r. Teleskop Kosmiczny Hubble'a NASA/ESA spędzi 18 lat na orbicie okołoziemskiej. 15 00:01:29,000 --> 00:01:33,000 Hubble to jeden z najbardziej udanych projektów naukowych. 16 00:01:33,000 --> 00:01:39,000 Krążąc wokół Ziemi na wysokości 600km, sięgał wzrokiem do granic znanego Wszechświata 17 00:01:39,000 --> 00:01:44,000 i dostarczył wielu zapierających dech w piersiach zdjęć kosmosu. 18 00:01:44,000 --> 00:01:50,000 Do jego osiągnięć zaliczyć trzeba pomoc w odkryciu składu atmosfer planet pozasłonecznych, 19 00:01:50,000 --> 00:01:58,000 że w centrach prawie wszystkich galaktyk kryją się czarne dziury, oraz że ekspansja Wszechświata przyspiesza. 20 00:02:02,000 --> 00:02:10,000 By uczcić 18 rocznicę wystrzelenia Hubble'a, udostępniamy zbiór 59 nowych zdjęć zderzających się galaktyk. 21 00:02:10,000 --> 00:02:14,000 Jest to największy zbiór zdjęć Hubble'a opublikowany jednocześnie 22 00:02:14,000 --> 00:02:17,000 i jesteśmy dumni mogąc się nimi podzielić z wami dzisiaj. 23 00:02:25,000 --> 00:02:30,000 Astronomowie sądzą, że pierwsze galaktyki powstały z obłoków gazu we wczesnym Wszechświecie. 24 00:02:30,000 --> 00:02:36,000 Te protogalaktyczne bryły łączyły się by tworzyć coraz to większe galaktyki 25 00:02:36,000 --> 00:02:40,000 z upływem czasu i pod wpływem wzajemnego przyciągania grawitacyjnego. 26 00:02:40,000 --> 00:02:43,000 Co dokładnie dzieje się kiedy zderzają się dwie galaktyki? 27 00:02:43,000 --> 00:02:51,000 To właśnie Hubble pokazuje nam na najnowszych zdjęciach gdzie uchwycił niektóre z galaktycznych fuzji. 28 00:02:51,000 --> 00:02:59,000 Te kosmiczne kolizje pięknie ukazane na zdjęciach Hubble'a nie są tak szybkie i brutalne jak by się mogło wydawać. 29 00:02:59,000 --> 00:03:02,000 Nie są one podobne do zderzeń zwykłych obiektów. 30 00:03:02,000 --> 00:03:07,000 To powolne dostojne zmiany które mogą zachodzić przez setki milionów lat. 31 00:03:07,000 --> 00:03:16,000 Na tej serii zdjęć, ujęcia różnych par oddziałujących ze sobą galaktyk reprezentują różne etapy tego procesu - 32 00:03:16,000 --> 00:03:20,000 postępujący walc gwiazd oraz gazu reżyserowany przez grawitację. 33 00:03:22,000 --> 00:03:25,000 Pomimo trwającego setki milionów lat połączenia, 34 00:03:25,000 --> 00:03:32,000 obie galaktyki z pary zbliżają się do siebie z bardzo dużymi prędkościami, sięgającymi milion kilometrów na godzinę. 35 00:03:32,000 --> 00:03:40,000 Co więcej, ponieważ odległości między poszczególnymi gwiazdami są tak duże, gwiazdy zderzają się bardzo rzadko. 36 00:03:40,000 --> 00:03:45,000 Setki milionów gwiazd w każdej z galaktyk poruszają się samodzielnie, 37 00:03:45,000 --> 00:03:50,000 podążając za siłami grawitacji wszystkich innych gwiazd oraz ciemnej materii w galaktykach. 38 00:03:50,000 --> 00:03:58,000 Te splecione siły pływowe mogą wytworzyć bardzo różne i wymyślne efekty kiedy galaktyki mijają się i w końcu łączą. 39 00:04:05,000 --> 00:04:15,000 Nowe zdjęcia Hubble'a pokazują jak zderzenia galaktyk tworzą zdumiewającą paletę zawiłych i delikatnie splecionych kształtów. 40 00:04:15,000 --> 00:04:21,000 Typowo pierwsze oznaki oddziaływań pojawiają się przy pierwszym spotkaniu galaktyk. 41 00:04:21,000 --> 00:04:28,000 Siła grawitacji wyłuskuje gwiazdy i gaz z mijających się galaktyk, często budując między nimi mosty. 42 00:04:28,000 --> 00:04:38,000 Podczas kolejnych spotkań, długie strumienie gazu i pyłu, nazywane "warkoczami grawitacyjnymi", rozciągają się by zawrócić i owinąć się wokół centrum galaktyki. 43 00:04:38,000 --> 00:04:47,000 Te długie, często widowiskowe "warkocze" są wyraźnym znakiem oddziaływania i mogą trwać długo po nim. 44 00:04:56,000 --> 00:05:03,000 Kiedy jądra galaktyk w końcu zbliżają się do siebie, chmury gazu i pyłu zderzają się i gwałtownie przyspieszają 45 00:05:03,000 --> 00:05:06,000 pod wpływem oddziaływania z materią z różnych stron. 46 00:05:06,000 --> 00:05:11,000 Te siły mogą tworzyć fale uderzeniowe targające obłoki międzygwiezdne. 47 00:05:19,000 --> 00:05:22,000 Gaz i pył są pompowane do aktywnych centralnych rejonów, 48 00:05:22,000 --> 00:05:28,000 zasilając gwałtowną formację gwiazd, która jest widoczna jako charakterystyczne niebieskie skupiska gwiezdne. 49 00:05:28,000 --> 00:05:33,000 Rosnąc, obłoki pyłowe są ogrzewane więc emitują silne promieniowanie, 50 00:05:33,000 --> 00:05:37,000 stając się jednymi z najjaśniejszych obiektów nieba w podczerwieni. 51 00:05:46,000 --> 00:05:50,000 Część galaktyk wykazuje zaskakująco zniekształcone cechy, 52 00:05:50,000 --> 00:05:57,000 smugi pyłowe między galaktykami oraz długie pasma gwiazd i gazu rozciągające się daleko poza centralne rejony galaktyk. 53 00:05:57,000 --> 00:06:02,000 Widzimy pięknie splecione galaktyki, skręcone przez te gigantyczne spotkania. 54 00:06:11,000 --> 00:06:15,000 Powodowane ogromnymi i gwałtownymi oddziaływaniami między galaktykami, 55 00:06:15,000 --> 00:06:24,000 gwiazdy powstają w dużych obłokach gazowych w gwałtownych i błyskotliwych wybuchach gwiezdnych fajerwerków, tworząc nowe młode gromady gwiezdne. 56 00:06:40,000 --> 00:06:48,000 Na tym zdjęciu NGC 6670, para zachodzących na siebie galaktyk jest widziana z boku, niczym skaczący delfin. 57 00:06:48,000 --> 00:06:57,000 Naukowcy wierzą, że doświadczyła ona już co najmniej jednego bliskiego spotkania a teraz jest na początku drugiego. 58 00:06:59,000 --> 00:07:11,000 Następne zdjęcie pokazuje zdumiewającą parę, złożoną z 2 galaktyk podobnej masy i rozmiarów, NGC 5257 oraz NGC 5258. 59 00:07:11,000 --> 00:07:17,000 Galaktyki wyraźniej oddziałują ze sobą tworząc most przyćmionych gwiazd łączący galaktyki 60 00:07:17,000 --> 00:07:21,000 prawie jak para tancerzy trzymających się za ręce podczas pirueta. 61 00:07:21,000 --> 00:07:27,000 Obie galaktyki skrywają supermasywne czarne dziury w swoich centrach i ciągle tworzą nowe gwiazdy w dyskach. 62 00:07:32,000 --> 00:07:41,000 Ta para galaktyk, oznaczona jako IC 694 i NGC 3690 przetrwała już jedno bliskie spotkanie 700 milionów lat temu. 63 00:07:41,000 --> 00:07:46,000 W jego wyniku, w układzie doszło do gwałtownych procesów gwiazdotwórczych. 64 00:07:46,000 --> 00:07:51,000 W ostatnich 15 latach co najmniej sześć supernowych wybuchło w zewnętrznych rejonach galaktyki 65 00:07:51,000 --> 00:07:54,000 co czyni ten system znamienitą fabryką supernowych. 66 00:07:58,000 --> 00:08:05,000 Zdjęcie tej pięknej pary oddziałujących galaktyk pokazuje długie warkocze rozciągające się z centrum galaktyk. 67 00:08:05,000 --> 00:08:11,000 Te warkocze grawitacyjne zawierają gwiazdy i gaz wyrwane ze zniekształconych dysków łączących się galaktyk. 68 00:08:17,000 --> 00:08:23,000 Jednocześnie zdjęcia prezentują koniec dwóch pięknych galaktyk, 69 00:08:23,000 --> 00:08:31,000 deformacje którym ulegają skutkują też zalewem nowo powstałych gwiazd oraz niewiarygodnymi galaktycznymi widokami. 70 00:08:31,000 --> 00:08:38,000 Jeśli chcecie zobaczyć wszystkie 59 zdjęć Hubble'a, zajrzyjcie na naszą stronę spacetelescope.org 71 00:08:38,000 --> 00:08:41,000 Żegna was Dr J, prowadzący Hubblecast. 72 00:08:41,000 --> 00:08:45,000 Kolejny raz natura przerosła nasze najśmielsze oczekiwania... 73 00:08:47,000 --> 00:08:51,000 Hubblecast jest produkowany przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 74 00:08:52,000 --> 00:08:57,000 Misja Hubble to projekt międzynarodowej współpracy między NASA i Europejską Agencją Kosmiczną. Tłumaczenie: Mariusz Herbich