1 00:00:00,300 --> 00:00:06,000 Een team wetenschappers heeft het ongebruikelijke sterrenstelselcluster Abell 2744 bestudeerd, 2 00:00:06,000 --> 00:00:08,000 bijgenaamd Pandora’s Cluster. 3 00:00:09,000 --> 00:00:12,000 Met de inzet van telescopen in de ruimte en op Aarde, 4 00:00:12,000 --> 00:00:15,000 waaronder de NASA/ESA Hubble ruimtetelescoop, 5 00:00:15,000 --> 00:00:17,500 en ESO’s Very Large Telescope, 6 00:00:17,500 --> 00:00:21,000 konden ze ontdekken dat het zijn vorm kreeg door een gelijktijdige botsing 7 00:00:21,000 --> 00:00:24,000 van tenminste vier verschillende sterrenstelsel-clusters. 8 00:00:30,500 --> 00:00:36,500 Hubblecast, gepresenteerd door: de ESA (European Space Agency), en de NASA. 10 00:00:46,500 --> 00:00:49,500 Als enorme sterrenstelsels-clusters tegen elkaar botsten, 11 00:00:49,500 --> 00:00:53,000 ontstaat een chaos, die een schatkamer vol informatie is. 12 00:00:53,500 --> 00:00:56,000 Wanneer astronomen zulke kosmische opeenhopingen waarnemen, 13 00:00:56,000 --> 00:01:00,500 reconstrueren ze wat eraan vooraf ging in een periode van wel honderden miljoenen jaren. 14 00:01:01,000 --> 00:01:06,000 Ze zijn zo ook in staat te bestuderen hoe soorten materie zich tijdens deze botsingen hebben gedragen. 15 00:01:08,000 --> 00:01:11,500 De sterrenstelsels in Pandora’s cluster zijn duidelijk zichtbaar 16 00:01:11,500 --> 00:01:15,000 in opnames van Hubble and ESO’s Very Large Telescope, 17 00:01:15,000 --> 00:01:19,000 maar ze zijn slechts zo'n 5% van de massa van dit cluster. 18 00:01:19,500 --> 00:01:23,500 Zo'n 20% is heet gas (in de afbeelding: rose). 19 00:01:23,500 --> 00:01:26,500 Dit gas is zichtbaar dankzij zijn X-ray straling 20 00:01:26,500 --> 00:01:30,000 die door NASA’s satelliet Chandra gedetecteerd kan worden. 21 00:01:33,500 --> 00:01:39,000 Het leeuwedeel van de massa van dit cluster -zo'n 75%- is donkere materie. 22 00:01:39,000 --> 00:01:45,500 Donkere materie is niet direct zichtbaar, en is nog enigszins mysterieus in de astronomie vandaag-de-dag. 23 00:01:45,500 --> 00:01:50,000 Maar astronomen kunnen een truc gebruiken om de lokatie ervan toch te bepalen: 24 00:01:50,000 --> 00:01:54,500 door ze kijken naar de manier waarop zwaartekracht het licht van achterliggende sterrenstelsels verstoort, 25 00:01:54,500 --> 00:01:58,000 kunnen ze achterhalen waar donkere materie zich verbergt. 26 00:02:02,000 --> 00:02:08,000 Zo kunnen astronomen gedetailleerd in een map aangeven waar deze donkere materie zich bevindt (afbeelding: blauw). 27 00:02:12,000 --> 00:02:16,500 Als we de lokatie van de sterrenstelsels, het hete gas, en de donkere materie vergelijken, 28 00:02:16,500 --> 00:02:20,000 zien we dat Pandorra's cluster geen simpele botsing is van twee sterrenstelsel-clusters. 29 00:02:20,500 --> 00:02:23,500 Na reconstructie van de geschiedenis van Pandora’s Cluster, 30 00:02:23,500 --> 00:02:27,500 nemen astronomen aan dat zij gevormd moet zijn door 'vier' verschillende clusters, 31 00:02:27,500 --> 00:02:33,500 in een serie botstingen gedurende zo'n 350 miljoen jaar. 32 00:02:34,500 --> 00:02:39,500 Het lijkt erop dat door deze complexe serie botsingen een deel van het hete gas en donkere materie heeft afgescheiden, 33 00:02:39,700 --> 00:02:43,000 weg van de zichtbare sterrenstelsels die we hier nu waarnemen. 34 00:02:45,500 --> 00:02:49,000 Dichtbij de kern van Abell 2744, 35 00:02:49,000 --> 00:02:53,700 is het gas van één cluster in botsing gekomen met dat van een andere, hetgeen een schokgolf gaf. 36 00:02:54,000 --> 00:02:58,000 De donkere materie passeerde deze botsing ongehinderd. 37 00:02:58,500 --> 00:03:04,000 In een ander deel van het cluster lijken er sterrenstelsels en donkere materie te zijn, .. maar juist géén heet gas. 38 00:03:04,500 --> 00:03:07,000 Mogelijk is dit gas verdwenen door een botsing, 39 00:03:07,000 --> 00:03:10,000 waarna er nog slechts een vaag spoor achter bleef. 40 00:03:10,500 --> 00:03:14,500 Nog vreemder is het buitenste deel van het cluster: 41 00:03:14,700 --> 00:03:20,500 Eén gebied bevat veel donkere materie, .. maar helemaal géén oplichtende sterrenstelsels of heet gas. 42 00:03:20,500 --> 00:03:24,500 Een afgezonderde spookachtige klomp gas is weggeblazen, 43 00:03:24,500 --> 00:03:29,000 die eerder vóór de -ermee geassocieerde- donkere materie uitgaat, dan dat het erop volgt. 44 00:03:29,500 --> 00:03:34,000 Deze puzzelachtige rangschikking kan astronomen iets vertellen over hoe donkere materie zich gedraagt, 45 00:03:34,000 --> 00:03:38,000 en hoe elementen in het heelal onderling reageren. 46 00:03:39,500 --> 00:03:45,000 Clusters van sterrenstelsels zijn de grootste objecten in het heelal die bijeen worden gehouden door hun eigen zwaartekracht. 47 00:03:45,000 --> 00:03:48,500 Het begrijpen hoe ze gevormd zijn en zich ontwikkelen, 48 00:03:48,500 --> 00:03:52,000 is een belangrijk aspect als we de kosmische geschiedenis willen ontrafelen. 49 00:03:53,000 --> 00:03:58,000 Meer te leren over donkere materie bevordert niet enkel ons begrip van clusters, 50 00:03:58,000 --> 00:04:05,000 maar brengt ons ook iets dichter bij het doorgronden van de aard van deze mysterieuze substantie. 51 00:04:06,200 --> 00:04:10,700 Hubblecast wordt geproduceerd door ESA/Hubble, in het Europese Zuidelijke Observatorium in Duitsland. 52 00:04:11,500 --> 00:04:15,500 De Hubble missie is een internationaal samenwerkingsproject tussen NASA and de European Space Agency (ESA). 53 00:04:24,000 --> 00:04:28,400 Transcriptie door ESA/Hubble; vertaling M.Smit. 54 00:04:40,500 --> 00:04:44,500 Nu dat u meer weet over Hubble (in de ruimte), kunt u ook zorgen dat u op de hoogte komt van het laatste nieuws over de telescopen (op aarde): 55 00:04:44,500 --> 00:04:52,500 De 'ESOcast' brengt u het meest interessante onder aandacht van de Europese Zuidelijke Observatorium met zijn krachtige telescopen, dat waarneemt hoog op het Chileense Andesgebergte; 56 00:04:52,500 --> 00:04:57,000 daar op het zuidelijke halfrond waar zich de beste lokaties bevinden om astronomische waarnemingen te doen.