1 00:00:08,000 --> 00:00:13,500 Eyes on the Skies Deel 7 What's next (dec. 2008).. ~ TOEKOMSTIGE TELESCOPEN: 00:07 Magellan (in Chili) 00:46 E-Elt (ESO's European-Extreemly Large telescope) 01:30 Lofar (Nederland; radiofreq.) 02:34 Vierkante KM Array (Australië / Zuid-Afrika; radiofreq.) 03:39 James Web ruimtetelescoop 04:45 Vloeibare spiegel telescoop (Canada) 05:36 NASA overweegt Terrestial Planet Finder 05:41 Darwin Array (Europa, voor exoplaneten) 2 00:00:18,000 --> 00:00:19,500 Dit is de Hubblecast! 3 00:00:20,000 --> 00:00:23,000 Nieuws en beeldmateriaal van de NASA/ESA Hubble ruimtetelescoop. 4 00:00:23,500 --> 00:00:29,500 Reizend door tijd en ruimte met onze gastheer dr. J. (a.k.a. dr. Joe Liske) 5 00:00:30,000 --> 00:00:37,500 Welkom op deze 7e en laatste episode van de Hubblecast, die het Internationale Jaar van Astronomie viert, in 2009. 6 00:00:38,000 --> 00:00:43,500 Vorige keer zagen we hoe ruimtetelesopen bijna elk astronomie-onderwerp gerevolutioneerd hebben. 7 00:00:44,000 --> 00:00:49,000 Deze keer zullen we kijken naar de nieuwe en verbazingwekkende toekomstige telescopen die momenteel in de planning zijn. 8 00:00:50,500 --> 00:00:55,000 In Arizona is de 1e spiegel gemaakt voor de Reusachtige Magellan telescoop. 9 00:00:56,000 --> 00:01:00,000 Dit enorme instrument zal worden gebouwd op de Las Campanas observatorium in Chili. 10 00:01:00,500 --> 00:01:06,500 Zijn 7 grote spiegels, met elk een diameter van ruim 8 meter, zullen worden gerangschikt als bloemblaadjes. 11 00:01:07,500 --> 00:01:13,500 En tezamen zullen ze meer dan 4x zoveel licht kunnen opvangen als de huidige telescopen dat kunnen. 12 00:01:14,000 --> 00:01:20,500 De Californische 30 meter telescoop, gepland voor 2015, is meer een soort gigantische versie van Keck. 13 00:01:21,000 --> 00:01:27,000 Honderden individuele segmenten vormen tezamen één enorme spiegel, zo groot als een appartement met 6 verdiepingen. 14 00:01:29,000 --> 00:01:33,500 In Europa zijn er nu plannen gereed om een Europese Extreemly Large Telescope (E-ELT) te maken. 15 00:01:33,500 --> 00:01:42,000 Met een diameter van 42 meter zal zijn spiegel zo groot zijn als een Olympisch zwembad - 2x de oppervlakte van de 30 meter telescoop. 16 00:01:43,000 --> 00:01:51,000 Deze toekomstige monsters, optimaal ingericht voor infrarood-waarnemingen, zullen allemaal uitgerust worden met gevoelige instrumenten en adaptieve optica. 17 00:01:52,000 --> 00:01:57,500 Ze moeten de eerste generatie sterrenstelsels en sterren onthullen van de beginperiode van ons heelal. 18 00:01:58,000 --> 00:02:03,000 Bovendien, mogen ze ons het eerste echte beeld geven van een exoplaneet (in een ander zonnestelsel). 19 00:02:04,000 --> 00:02:12,000 Voor radio-astronomen betekent een diameter van 42 meter echter weinig. Zij verkiezen groep kleinere instrumenten die tezamen werken als veel grotere ontvanger. 20 00:02:13,000 --> 00:02:18,000 In Nederland wordt de Low Frequency Array (LOFAR) gebouwd. 21 00:02:19,000 --> 00:02:23,000 Middels glasvezel zullen 30.000 antennes op een centrale supercomputer in verbinding staan. 22 00:02:24,000 --> 00:02:30,000 Het vernieuwde ontwerp heeft geen bewegende delen, en kan toch waarnemen in 8 verschillende richtingen tegelijk. 23 00:02:31,000 --> 00:02:38,000 LOFAR technologie zal waarschijnlijk zijn weg vinden in de Vierkante Kilometer Array, en staat momenteel bovenaan de wenslijst van radio-astronomen. 24 00:02:38,500 --> 00:02:46,000 De Internationale Array zal in Australië of Zuid-Afrika worden gebouwd. 25 00:02:46,000 --> 00:02:49,500 Grote schotelantennes en kleine ontvangers zullen tezamen een zeer gedetailleerd beeld van de hemel in de radio-frequentie geven. 26 00:02:50,500 --> 00:02:59,500 En, met een totale ontvangstgebied van 1 vierkante kilometer zal deze nieuwe opstelling verreweg het meest gevoelige radio-instrument zijn dat ooit ontworpen is. 27 00:03:00,500 --> 00:03:05,500 Zich ontwikkelende sterrenstelsels, krachtige quasars, knipperende pulsars... 28 00:03:05,500 --> 00:03:11,500 geen enkele bron van radio-golven zal ontkomen aan de spionerende ogen van het Vierkante Kilometer Array. 29 00:03:12,500 --> 00:03:18,500 Het instrument zal zelfs gaan zoeken naar radiosignalen van buitenaardse beschavingen. 30 00:03:19,500 --> 00:03:21,500 En wat dan wat betreft de ruimte? 31 00:03:21,500 --> 00:03:31,500 Wel, na de 5e en laatste onderhoudsmissie, zal de Hubble ruimtetelescoop tot ongeveer 2013 nog actief in dienst zijn. 32 00:03:32,500 --> 00:03:35,500 Rond die tijd, zal zijn opvolger worden gelanceerd: 33 00:03:38,500 --> 00:03:46,500 Zie hier de James Webb ruimtetelescoop, een observatorium voor het infrarood spectrum; genoemd naar een vroegere administrateur bij de NASA. 34 00:03:48,500 --> 00:03:57,500 Eenmaal in de ruimte, zal zijn 6,5 meter gesegmenteerde spiegel zich ontvouwen als een bloeiende bloem 1-7 keer zo gevoelig als die van Hubble. 35 00:03:59,000 --> 00:04:09,500 Een groot zonnescherm zal de optische en lage-temperatuur instrumenten altijd in de schaduw houden, waardoor ze optimaal kunnen opereren, nabij een steenkoude -233°C. 36 00:04:12,000 --> 00:04:15,800 De James Webb ruimtetelescoop zal niet rond de Aarde blijven cirkelen. 37 00:04:16,200 --> 00:04:22,500 In plaats daarvan zal die geparkeerd worden op 1,5 miljoen kilometer afstand van onze planeet, in een weide rondgang om de Zon. 38 00:04:23,500 --> 00:04:29,500 Een halve eeuw geleden was de Hale telescoop op de Palomar berg de grootste in de geschiedenis. Nu zal een nog grotere zelfs door diepe ruimte vliegen. 39 00:04:30,000 --> 00:04:38,500 We kunnen enkel speculeren hoeveel spannende zaken het zal ontdekken. ... Houdt onze website in de gaten..! 40 00:04:40,000 --> 00:04:45,000 Tegelijkertijd komen creatieve ingenieurs steeds weer met revolutionaire ontwerpen voor een nieuwe telescopen. 41 00:04:45,000 --> 00:04:50,000 In Canada hebben wetenschappers een zogenaamde 'vloeibare spiegel telescoop' gebouwd. 42 00:04:50,500 --> 00:04:55,000 In zo'n telescoop wordt sterrenlicht niet door een vaste spiegel gereflecteerd, 43 00:04:55,000 --> 00:04:58,500 maar wordt er gespiegeld middels de gebogen oppervlakte van een roterend reservoir met vloeibaar kwikzilver. 44 00:05:00,500 --> 00:05:04,000 Vanwege zijn ontwerp, kunnen kwikzilver telescopen enkel rechtomhoog waarnemen, 45 00:05:04,000 --> 00:05:08,500 maar hun voordeel is dat ze relatief goedkoop en makkelijk te bouwen zijn. 46 00:05:09,500 --> 00:05:18,000 Radio-astronomen willen graag een LOFAR-achtige opstelling met kleinere antennes op het Maan-oppervlak hebben, verweg van de Aardse bronnen van radio-verstoring. 47 00:05:18,500 --> 00:05:23,500 Wie weet komt er op een dag nog eens een grote optische telescoop aan de andere kant van onze Maan. 48 00:05:24,000 --> 00:05:30,500 Middels ruimtetelescopen en afschermende schijven hopen X-ray astronomen in de toekomst hun zichtveld enorm te kunnen verbeteren. 49 00:05:31,000 --> 00:05:34,500 Wellicht kunnen ze er zelfs in slagen om een beeld te geven van de rand van een zwart gat. 50 00:05:37,000 --> 00:05:42,000 Op een dag zal de telescoop antwoord kunnen geven op de meest intrigerende vraag voor de mensheid: 51 00:05:43,000 --> 00:05:45,000 zijn we alleen in het universum? 52 00:05:50,000 --> 00:06:00,000 We weten dat er andere zonnestelsels zijn. We vermoeden dat er zelfs andere planeten zijn als de Aarde, met vloeibaar water. Maar ... is daar ook leven? 53 00:06:01,500 --> 00:06:11,000 Het opzoeken van zulke exoplaneten is moeilijk. Ze zijn vaak verborgen voor astronomen door het intensieve licht dat hun moeder-ster uitstraalt. 54 00:06:12,500 --> 00:06:17,500 Interferometers (die licht met spiegels splitsen) die in de duisternis van de ruimte worden geplaatst, kunnen daar een antwoord op geven. 55 00:06:18,500 --> 00:06:23,500 Momenteel bestudeert NASA de mogelijkheden van een project genaamd Terrestrial Planet Finder. 56 00:06:24,000 --> 00:06:27,500 En in Europa, ontwerpen wetenschappers de Darwin Array: 57 00:06:28,000 --> 00:06:36,000 6 ruimtetelescopen moeten in formatie rond zo'n zon gaan, waarbij lasers ze onderlinge in formatie moeten houden, tot op een nanometer nauwkeurig. 58 00:06:36,500 --> 00:06:42,500 Tezamen zouden ze een grootse kracht hebben, waarmee ze het verstorende licht van andere sterren (en de exoplaneet's zon) kunnen tegengaan, 59 00:06:42,500 --> 00:06:47,000 zodat wetenschappers zo'n Aarde-achtige exoplaneet bij hun moederster kunnen waarnemen. 60 00:06:48,000 --> 00:06:57,500 Vervolgens moeten astronomen het gereflecteerde licht van de exoplaneet bestuderen, want dit bevat de spectroscopische vingerafdruk van de atmosfeer van de exoplaneet. 61 00:06:58,000 --> 00:07:05,500 Wie weet, ontdekken we binnen 15 jaar sporen van zuurstof, methaan en ozon - de indicatoren dat daar leven mogelijk is. 62 00:07:08,500 --> 00:07:14,000 Het heelal is vol verrassingen. De hemel houdt nooit op een diepe indruk op ons te maken. 63 00:07:14,000 --> 00:07:20,500 Geen wonder dat duizenden amateur-astronomen wereldwijd elke heldere nacht nieuwsgierig de kosmos inkijken. 64 00:07:21,000 --> 00:07:30,500 Hun telescopen zijn beel beter dan die Galileo gebruikte. Hun digitale opnames overtreffen zelfs de foto's van professionals van slechts enkele decennia terug. 65 00:07:31,500 --> 00:07:38,500 Het speurwerk van astronomen naar een beter kosmisch begrip, verkenning van het heelal met telescopen, is slechts 400 jaar oud. 66 00:07:39,000 --> 00:07:41,000 Er zijn nog steeds zijn er veel gebieden niet in kaart gebracht.. 67 00:07:43,000 --> 00:07:49,000 We zijn ver gekomen sinds Galileo 400 jaar geleden met zijn telescoop de hemel in kaart begon te brengen. 68 00:07:50,000 --> 00:07:57,500 Vandaag de dag verkennen we het heelal met telescopen, niet alleen vanaf onze Aarde, maar ook zelfs in de oneindige ruimte. 69 00:07:58,500 --> 00:08:05,500 De bron van onze mensheid licht in ons schijnbare eindeloze vindingrijkheid en nieuwsgierigheid. 70 00:08:06,000 --> 00:08:09,500 We zijn maar net begonnen enkele van de grootste vragen te beantwoorden. 71 00:08:10,000 --> 00:08:18,500 We hebben meer dan 300 planeten rond andere sterren in onze eigen Melkweg in kaart gebracht, en hebben organische moleculen ontdekt op planeten rondom verweg gelegen sterren. 72 00:08:19,500 --> 00:08:27,500 Deze eerder onvoorstelbare ontdekkingen lijken misschien als de zenit van menselijke verkenning, maar het beste zal ongetwijfeld nog komen... 73 00:08:28,000 --> 00:08:33,000 U kunt ook samenwerken met deze verkenners. Kijk omhoog en verwonder u. 74 00:08:39,000 --> 00:08:46,500 Dank dat u deze laatste episode van de speciale serie wilde volgen. En ik hoop dat u genoten hebt van onze wandeling in de geschiedenis van de telescoop. 75 00:08:46,500 --> 00:08:49,000 Ik ben dr. J., en dit is het einde van deze Hubblecast. 76 00:08:49,500 --> 00:08:53,200 .. Eens opnieuw, heeft de natuur ons verrast, veel meer dan we ons hebben durven inbeelden. 77 00:08:53,500 --> 00:08:58,000 Hubblecast wordt geproduceerd door ESA/Hubble, in het European Southern Observatory in Duitsland. 78 00:08:59,000 --> 00:09:02,500 De Hubble missie is een internationaal samenwerkingsproject van NASA en de European Space Agency. 79 00:09:11,000 --> 00:09:15,000 Transcriptie door ESA/Hubble; vertaling M.Smit.