1 00:00:00,000 --> 00:00:03,000 Zyjemy w barwnym świecie 2 00:00:03,000 --> 00:00:06,000 nawet jeśli nie zawsze tak się wydaje 3 00:00:06,000 --> 00:00:09,000 Ale jeśli przyłożycie pryzmat do białego światła 4 00:00:09,000 --> 00:00:12,000 otrzymacie tęczę 5 00:00:12,000 --> 00:00:15,000 Naukowcy, analizując tę tęczę 6 00:00:15,000 --> 00:00:17,000 uzyskują informacje o właściwościach Wszechświata. 7 00:00:19,000 --> 00:00:21,000 Zdolność Hubble'a do analizy jego barw 8 00:00:21,000 --> 00:00:24,000 leży u podstaw wielu z jego najważniejszych odkryć. 9 00:00:42,000 --> 00:00:46,000 Hubblecast 59: "Rozplatanie tęczy". 10 00:00:48,000 --> 00:00:52,000 Prowadzenie: Dr J. a.k.a. Dr Joe Liske 11 00:00:54,000 --> 00:00:57,000 Witajcie w kolejnym odcinku Hubblecast. 12 00:00:57,000 --> 00:01:02,000 Hubble słynie ze swych ostrych i szczegółowych obrazów kosmosu 13 00:01:02,000 --> 00:01:06,000 Ale dla naukowców, obserwatorium orbitalne ma też inną 14 00:01:06,000 --> 00:01:08,000 równie ważną funkcję: 15 00:01:08,000 --> 00:01:12,000 dekodowanie światła i badanie barw Wszechświata. 16 00:01:15,000 --> 00:01:17,000 Obrazy Hubble'a ukazują dużo szczegółów 17 00:01:17,000 --> 00:01:20,000 Ale jeśli skupicie się na dowolnym punkcie obrazu, 18 00:01:20,000 --> 00:01:24,000 informacja na temat barwy jest właściwie względnie ograniczona 19 00:01:24,000 --> 00:01:30,000 Kamery teleskopu rejestrują jasność zaledwie kilku barw. 20 00:01:31,000 --> 00:01:34,000 W ten sam sposób nasze oczy odbierają kolor. 21 00:01:35,000 --> 00:01:40,000 Ale żeby uzyskać pełny obraz, naukowcy muszą korzystać z czegoś podobnego do tego pryzmatu 22 00:01:40,000 --> 00:01:44,000 by rozdzielić światło i badać jasność poszczególnych barw tęczy 23 00:01:44,000 --> 00:01:46,000 bardziej szczegółowo. 24 00:01:46,000 --> 00:01:50,000 Więc pożegnajmy ładne zdjęcia z Hubble'a... 25 00:01:50,000 --> 00:01:53,000 i powitajmy... 26 00:01:55,000 --> 00:01:57,000 tęcze?! 27 00:01:59,000 --> 00:02:00,000 Cóż... prawie. 28 00:02:02,000 --> 00:02:08,000 Naukowcy nie są zbyt poetyccy, więc zamiast tęczy stosują nazwę "spektrum". 29 00:02:08,000 --> 00:02:11,000 A zamiast drukować ładne kolory 30 00:02:11,000 --> 00:02:16,000 ich raporty naukowe przedstawiają pomiary w postaci wykresów. 31 00:02:21,000 --> 00:02:25,000 Wykresy są sposobem ukazania jasności różnych barw 32 00:02:25,000 --> 00:02:28,000 w świetle docierającym z obiektu. 33 00:02:30,000 --> 00:02:32,000 Subtelne różnice jasności i ciemności 34 00:02:32,000 --> 00:02:35,000 mogą wyjawić bardzo dużo informacji, 35 00:02:35,000 --> 00:02:39,000 między innymi skład chemiczny, temperaturę, ruch 36 00:02:39,000 --> 00:02:41,000 oraz odległość obiektu. 37 00:02:45,000 --> 00:02:49,000 Hubble ma na pokładzie kilka instrumentów które prowadzą tego typu badania 38 00:02:49,000 --> 00:02:53,000 Działają one jak zaawansowane technicznie pryzmaty 39 00:02:53,000 --> 00:02:56,000 tyle że mogą pracować ze światłem nawet najsłabszych galaktyk 40 00:02:56,000 --> 00:02:59,000 i mogą niezmiernie dokładnie mierzyć ich jasność. 41 00:03:01,000 --> 00:03:05,000 Właśnie te pomiary stoją za niektórymi z najciekawszych odkryć Hubble'a 42 00:03:05,000 --> 00:03:10,000 takich jak wykrycie różnych gazów w atmosferach egzoplanet. 43 00:03:11,000 --> 00:03:13,000 Kiedy światło gwiazdy przechodzi przez atmosferę egzoplanety, 44 00:03:13,000 --> 00:03:19,000 chemiczny "podpis" atmosfery zostaje wpleciony w światło 45 00:03:19,000 --> 00:03:21,000 jako ciemne linie w jego spektrum. 46 00:03:23,000 --> 00:03:26,000 Te linie mówią dokładnie naukowcom jakie gazy 47 00:03:26,000 --> 00:03:28,000 są obecne w atmosferze planety. 48 00:03:32,000 --> 00:03:35,000 Inny świetny przykład to badania Hubble'a nad odległymi galaktykami 49 00:03:35,000 --> 00:03:38,000 które wyglądają jak maleńkie plamki na zdjęciach. 50 00:03:41,000 --> 00:03:43,000 Tutaj mamy zdjęcie Hubble'a 51 00:03:43,000 --> 00:03:46,000 zawierające całą gamę obiektów o różnych jasnościach 52 00:03:46,000 --> 00:03:47,000 oraz różnych odległościach. 53 00:03:48,000 --> 00:03:50,000 Ale jeśli skupicie się tylko na tym obrazie 54 00:03:50,000 --> 00:03:52,000 galaktyki w centrum 55 00:03:52,000 --> 00:03:56,000 zobaczycie jak dodajemy informacje spektroskopowe. 56 00:03:57,000 --> 00:04:00,000 To jest bezpośrednie kolorowe zdjęcie ale my 57 00:04:00,000 --> 00:04:03,000 rozpraszamy światło obiektów w polu widzenia na spektra 58 00:04:03,000 --> 00:04:06,000 które możecie zobaczyć tu na biało. 59 00:04:06,000 --> 00:04:12,000 Dla tego obiektu, widzimy spektrum rozłożone z jednej strony 60 00:04:12,000 --> 00:04:15,000 i z rozkładu światła w tym spektrum 61 00:04:15,000 --> 00:04:18,000 możemy dowiedzieć się dużo o galaktyce. 62 00:04:19,000 --> 00:04:24,000 Spektrum odległej galaktyki ukazuje z jakich pierwiastków jest zbudowana. 63 00:04:25,000 --> 00:04:28,000 Każdy związek emituje lub zmienia światło w konkretny sposób' 64 00:04:28,000 --> 00:04:34,000 zostawiając serię jasnych lub ciemnych linii w spektrum wskazujących jego obecność. 65 00:04:34,000 --> 00:04:40,000 Patrząc na to jak te linie są przesunięte ku czerwieni lub ku błękitowi w spektrum 66 00:04:40,000 --> 00:04:45,000 Hubble widzi czy obiekty oddalają się czy zbliżają do nas. 67 00:04:46,000 --> 00:04:49,000 Dla bardzo dalekich obiektów 68 00:04:49,000 --> 00:04:53,000 przesunięcie ku czerwieni mówi jak odległa jest galaktyka. 69 00:04:56,000 --> 00:04:59,000 Spektra nie są tak zrozumiałe i atrakcyjne jak zdjęcia 70 00:04:59,000 --> 00:05:02,000 ale są niezbędnym narzędziem pracy astronomów 71 00:05:02,000 --> 00:05:05,000 żeby odkryć ukryte właściwości Wszechświata, 72 00:05:05,000 --> 00:05:10,000 fakty których nie można odkryć nawet na najostrzejszych zdjęciach. 73 00:05:11,000 --> 00:05:13,000 Żegna was Dr J., prowadzący Hubblecast. 74 00:05:14,000 --> 00:05:18,000 Kolejny raz natura przerosła nasze najśmielsze oczekiwania. 75 00:05:21,000 --> 00:05:24,000 Hubblecast został wyprodukowany przez ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 76 00:05:24,000 --> 00:05:27,000 Hubble to projekt międzynarodowej współpracy między NASA i ESA. 77 00:05:27,000 --> 00:05:30,000 www.spacetelescope.org 78 00:05:30,000 --> 00:05:33,000 Trankrypcja: ESA/Hubble. Tłumaczenie: Mariusz Herbich